ارزیابی الگو‌های برآورد نیاز سرمایی زمستانه با استفاده از داده‌های مشاهده‌ای پدیده‌شناختی درخت سیب در ارومیه

در درختان سیب مرحلۀ گلدهی در رویارویی با دماهای پایین و یخبندان در اوایل بهار بسیار آسیب‌پذیر و زمان شکفتن گل‌ها یکی از مراحل مهم در چرخۀ سالانۀ رشد درخت سیب به شمار می‌رود. بنابراین، پیش‌بینی دقیق هنگام رخدادِ آن با یک الگوی توانمند می‌تواند در مدیریت خطر دماهای پایین دیررس بهاره اهمیت داشته باشد. در این پژوهش از سه الگوی نیاز سرمایی ساده (CH)، یوتا (UM) و دینامیکی (DM) برای تجمع ساعت‌های سرمایی در فصل زمستان استفاده شده است. هدف از این پژوهش مقایسۀ عملکرد و بررسی توانمندی الگو‌های نیاز سرمایی در پیش‌بینی زمان مراحل مختلف پدیدشناختی (فنولوژی) درخت سیب در شمال غرب ایران است. بدین منظور، از داده‌های پدیدشناختی درخت سیب به مدت سیزده سال و آمار درازمدت 28 سالۀ میانگین کمینۀ دما و بیشینه‌ دمای روزانۀ هوا در ایستگاه تحقیقات هواشناسی کهریز واقع در استان آذربایجان غربی برای ارزیابی الگوهای نیاز سرمایی استفاده شد. نتایج اعتبارسنجی خروجی الگو‌ها نشان داد که الگوی دینامیکی برای برآورد زمان دقیق گلدهی در منطقۀ مورد بررسی با ریشۀ میانگین مربعات خطای (RMSE) کمتر از چهار روز و با خطای نسبی کمتر از 3 درصد، توانمندترین الگو در تجمیع ساعت‌های سرمایشی و گرمایشی است. همچنین، با توجه به توزیع آماری داده‌های کمینۀ دمای هوا در درازمدت، احتمال خطر آسیب و زیان دماهای پایین پس از تاریخ‌های معین برآورد شد. نتایج توزیع آماری در مقایسه با برآورد الگوها نشان داد، رقم‌های زود گل که پیش از پنجم فروردین جوانه‌های گل آن‌ها فعالیت خود را آغاز می‌کنند، با احتمال خطر 50 درصد در معرض خطر سرمازدگی دیررس بهاره قرار دارند.